Grote kans dat je trends als quiet quitting, lazy girl jobs of bare minimum Mondays voorbij hebt zien komen. Want Gen Z - de grootste generatie ter wereld - bestormt inmiddels de arbeidsmarkt. En zet ’m direct in beweging. Door standaarden rondom werk(druk) te challengen. Zich uit te spreken, discussies aan te zwengelen en te duwen in de richting van verandering. De miljoenen views en wereldwijde support van leeftijdsgenoten op social media laten zien dat perspectieven beginnen te kantelen.

Meer salaris, een betere werk-privébalans, zeggenschap over wanneer en waar ze werken, aandacht voor (mentale) gezondheid, open communicatie en een werkgever die verantwoordelijkheid neemt voor een betere wereld. Zomaar wat  punten waar Gen Z voor strijdt. En ze geven niet zomaar op. Zo heeft 40% van de Nederlandse Gen Z’ers weleens een werkgerelateerde opdracht geweigerd uit ethische overwegingen. 79% geeft aan een nieuwe baan te zoeken als zij weer volledig op kantoor worden verwacht (Deloitte, 2023). 

Veel van die punten stonden al op de wensenlijst van Millennials, maar Gen Z maakt er een to-dolijst van. Ze staan vaker op hun strepen. En precies die houding maakt dat ze te makkelijk worden neergezet als verwend, lui of de rubbertegelgeneratie. Maar als je begrijpt wat erachter zit, is die to-dolijst zo gek nog niet. Sterker nog, dan blijkt-ie enorm waardevol te zijn. 

 

Op zoek naar zekerheid

Gen Z heeft misschien nog niet alles meegemaakt, maar wel meegekregen. Deze jongeren groeiden op tijdens de kredietcrisis, klimaatcrisis én coronacrisis. En zagen oudere generaties met financiële problemen, tijdgebrek en burn-outklachten. Het heeft ze realistisch gemaakt, op zoek naar zekerheid. Verwachtingen die ze meenemen naar de werkvloer. 

Ook nu deze jongeren zelf hun leven opbouwen, ziet de wereld er niet veel beter uit. Terwijl de klimaatcrisis doordendert, neemt de wereldwijde onrust toe en de financiële zekerheid juist af. Denk bij dat laatste aan inflatie, vergrijzing, studieschulden en torenhoge huizenprijzen. Veel Nederlandse Gen Z’ers maken zich dan ook zorgen, bijvoorbeeld over hun dagelijkse financiën (36%) en klimaatverandering (43%) (Deloitte, 2023). Er komen zoveel stressfactoren samen, dat jongeren massaal tegen mentale problemen aanlopen.

Zo had 35% van de Nederlandse jongeren tussen de 12 en 25 jaar in september 2023 last van mentale klachten. Bijna de helft (49%) voelde zich gestrest en eenzaam (RIVM, 2023). Dit beeld geldt trouwens niet alleen voor Nederland: wereldwijd rapporteert Gen Z een lagere mentale gezondheid dan andere generaties (McKinsey Health Institute, 2023). Dat jongeren hun grenzen aangeven op werkgebied, is dus vaker een kwestie van noodzaak dan gemakzucht.

 

Weg met die taboes

De eerste stap richting een betere mentale gezondheid? Er open over praten. Daarom duwt Gen Z richting een bedrijfscultuur waarin mensen kwetsbaar durven te zijn (OpenUp, 2023). En zij zijn niet de enige die daar voordeel bij hebben. Bijna de helft (47%) van de volwassen Nederlandse medewerkers voelt zich niet op z’n gemak om mentale problemen met een leidinggevende te bespreken. De belangrijkste reden? Angst om als minder bekwaam te worden gezien (Indeed, 2023). 

Problematisch én zonde. Want weten leidinggevenden wat er speelt, dan kunnen zij gerichter helpen, de druk verlagen en hun medewerkers beter leren kennen. Bovendien voelen medewerkers zich zo meer serieus genomen en gezien. Wat weer bijdraagt aan hun motivatie, vertrouwen en betrokkenheid bij de organisatie (Nationale-Nederlanden).

Open over mentale gezondheid 

3 laagdrempelige tools voor leidinggevenden 

1. Check-ins 

Blok regelmatig een (deel van een) meeting om medewerkers te vragen hoe het met ze gaat. Zowel in teamsessies als een-op-eens. Open deze meetings met een stoplichtmoment, door medewerkers te vragen of ze zich rood, oranje of groen voelen. Deze vraag ‘dwingt’ om kleur te bekennen en is dus een goede gespreksopener. Wees tijdens de meeting zelf ook open over uitdagingen, kwetsbaarheden of dilemma’s. Dit verkleint eventuele drempels. 

2. Mental health breaks 

Motiveer medewerkers om gezond te pauzeren. Door weg te stappen van hun werkplek en even iets anders te doen. Denk aan wandelen, sporten of creatief bezig zijn. Dit biedt meteen een ontspannen setting om elkaar te vragen hoe het gaat. Laagdrempelige meetings kunnen ook goed wandelend. 

3. Gesprekstechnieken

Heb je een persoonlijk gesprek met je medewerker? Via simpele gesprekstechnieken motiveer je diegene om open te zijn. Stel bijvoorbeeld open vragen, deel je eigen gevoel alleen in de ik-vorm en vraag wat de ander nodig heeft. 

 

De rebranding van succes

Een onzekere wereld leidt tot hoge verwachtingen van de werkvloer. Zijn Gen Z’ers ontevreden met hun baan en lukt het ze niet om die te verbeteren? Dan is de kans groot dat ze op zoek gaan naar iets nieuws (Macleans, 2023). Veel groter dan die van andere generaties (BBC, 2022). Tuurlijk: Gen Z’ers beginnen hun loopbaan in een krappe arbeidsmarkt en hebben dus een sterke positie. Maar er zit ook iets anders achter. 

 

Voor veel generaties gaat werken om presteren, doorgroeien en die extra stap zetten. Je wordt ervoor beloond en haalt er voldoening uit. Zeker bij een baan waar je van houdt. Dit maakt werk belangrijk, zelfs bepalend voor je identiteit. Het is een cultuur die veel van mensen vraagt, en nu minder populair wordt (BBC, 2022). Zo vindt 62% van de wereldwijde Millennials een baan bepalend voor hun identiteit, tegenover 49% van Gen Z (Deloitte, 2023). En terwijl Millennials het beklimmen van de carrièreladder belangrijker vinden dan het beste salaris, geldt dit niet voor Gen Z. Zij vinden salaris (55%) juist belangrijker dan de kans op een hogere functie (19%) (YoungCapital, 2023). Gen Z heeft het geld hard nodig. En kijkt ook niet zo rechtlijnig naar succes (BBC, 2022). 

Ondernemende mindset 

Jongeren zijn ondernemend. Ze bouwen liever zelf een droomcarrière. Door trouw te blijven aan hun persoonlijke ontwikkeling, gezondheid en behoefte aan flexibiliteit en (financiële) vrijheid. Om vanuit daar – doelgericht – alle kanten op te bewegen. Naar verschillende banen, side hustles en creatieve projecten (CNBC, 2023). Dat jongeren hun kansen spreiden, is óók een nasleep van de coronacrisis. Ze realiseren zich dat je ineens je baan kunt verliezen. En houden dus liever zelf de controle (Ormit, 2024). 

 

Maar, vinden jongeren een baan die goed in hun leven past (en niet andersom), dan gaan ze er ook voor. En profiteren werkgevers juist van hun ondernemende mindset. Gen Z is supersnel, flexibel, innovatief, oplossingsgericht en extreem technisch (Bright Plus). Geven ze hun werkgeluk een 7 of hoger? Dan verwachten ze zelfs 9,1 jaar bij hun werkgever te blijven (YoungCapital, 2022). In dit YOUNG-artikel lees je hoe je zelf met dat werkgeluk aan de bak gaat. 

 

Gewoon gelijk

Wat Gen Z’ers nog meer onderscheidt? Ze vormen niet alleen de hoogst opgeleide, maar ook de meest diverse generatie op de werkvloer. Bijvoorbeeld qua culturele achtergrond, seksualiteit en (gender)identiteit. En dat zie je terug in hoe ze in het leven staan (InsightGlobal, 2022). Zeker online maken jongeren contact op basis van gedeelde interesses, niet omdat ze dezelfde achtergrond, opleiding of financiële status hebben (McKinsey & Company, 2018). Voor Gen Z is iedereen ‘gewoon’ gelijk. En die norm trekken ze door naar de werkvloer (InsightGlobal, 2022). 

De (online) verbondenheid met de wereld maakt jongeren óók bewust van maatschappelijke kwesties en nieuwe manieren van werken. Informatie waarmee ze de status quo flink uitdagen. Zo vindt 77% van Gen Z het belangrijk dat hun werkgever initiatieven rondom diversiteit, inclusiviteit en gelijkheid ondersteunt (BBC, 2022). Initiatieven die niet alleen nodig zijn, maar ook effectief. Gemixte organisaties zijn bijvoorbeeld innovatiever, creatiever en beter in het oplossen van problemen. Ook halen ze zo kennis over verschillende klantgroepen in huis. Check ons whitepaper over diversiteit en inclusiviteit om de eerste stappen te zetten.