Verkapt dienstverband

Wat is een verkapt dienstverband?

Een verkapt dienstverband, ook wel verkapte loondienst genoemd, is een situatie wanneer iemand als zzp’er bij een bedrijf werkt, terwijl die eigenlijk gezien moet worden als een werknemer in loondienst. Zo’n situatie kan per ongeluk ontstaan. Bijvoorbeeld als iemand als freelancer startte met een opdracht, maar in de loop van de tijd meer vaste taken krijgt en het daarom steeds meer lijkt of ie een vaste baan heeft. Een verkapt dienstverband komt ook met opzet voor. Werkgevers gebruiken deze constructie bijvoorbeeld om kosten te besparen of omdat ze flexibeler willen zijn in het aangaan en beëindigen van arbeidsrelaties. Dat mag niet.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Bij een verkapt dienstverband is er sprake van schijnzelfstandigheid. Wat dat is? De term zegt het eigenlijk al: het lijkt alsof iemand zelfstandig is, maar dat is niet echt zo. De zelfstandige of freelancer is in deze situatie namelijk grotendeels afhankelijk van één opdrachtgever en werkt onder omstandigheden die veel lijken op die van werknemers in loondienst. Inclusief toezicht en aansturing van de werkgever en zonder de vrijheid om de eigen werkzaamheden te organiseren. Daar is weinig zelfstandigs aan.

Wanneer is er sprake van een verkapt dienstverband?

Bij een verkapt dienstverband lijkt het dus alsof iemand een zelfstandige is, maar is dat eigenlijk niet het geval. Waaraan herken je deze situatie precies?

• Structurele en langdurige samenwerking. Iemand werkt (bijna) exclusief voor maar één opdrachtgever, en dat voor een langere tijd.
• Aansturing en controle. De gezagsverhouding lijkt op die tussen een werkgever en een werknemer. Zo bepaalt de opdrachtgever de werktijden en geeft ie detailleerde werkinstructies.
• Persoonlijke arbeid. De persoon moet het werk zelf doen en mag daarvoor dus niemand anders inschakelen.
• Afhankelijkheid. De persoon is (financieel) sterk afhankelijk van de opdrachtgever, omdat ie geen of weinig andere opdrachtgevers heeft.

Als deze elementen aanwezig zijn, is er waarschijnlijk sprake van een verkapt dienstverband. De relatie lijkt namelijk meer op een regulier dienstverband dan op de relatie tussen een opdrachtgever en een zelfstandige.

Is een verkapt dienstverband verboden?

Een verkapt dienstverband is verboden omdat deze arbeidsverhouding niet voldoet aan de criteria die in de wet staan voor zelfstandigen en werknemers. Met schijnzelfstandigheid kun je als werkgever arbeidsrechtelijke verplichtingen omzeilen die normaal gelden voor werknemers. Denk aan het betalen van sociale premies, het bieden van sociale bescherming, het recht op vakantie en andere werknemersrechten.

Schijnzelfstandigheid voorkomen

Volgens de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) zijn opdrachtgevers en zelfstandigen samen verantwoordelijk voor schijnzelfstandigheid. Jullie maken samen afspraken binnen jullie arbeidsrelatie en kijken ook samen of er misschien sprake is van loondienst. Het is belangrijk om dan een arbeidsovereenkomst op te stellen, want bij een traditionele werkgever-werknemerrelatie moet je als werkgever loonheffingen inhouden en betalen. Ook moet je loon doorbetalen bij ziekte en vakantie en gelden er specifieke regels bij ontslag. Dubbelchecken of er sprake is van loondienst? Loondienst heeft drie kenmerken:

• werkgeversgezag;
• de verplichting om (persoonlijke) arbeid te leveren;
• een beloning.

Twijfel je? Of ontbreekt er een van de kenmerken en is er dus geen sprake van loondienst? Dan kun je een modelovereenkomst voor zzp’ers invullen. Door hierin jullie arbeidsrelatie op papier te zetten, kun je voorkomen dat jullie van een verkapt dienstverband worden beschuldigd.

Boete schijnzelfstandigheid

En eh, wat heeft een verkapt dienstverband eigenlijk voor gevolgen? Sinds 2020 voert de Belastingdienst controles uit op schijnzelfstandigheid. Dit doen ze op dit moment alleen als ze je als kwaadwillend zien of als je aanwijzingen die je van ze hebt gekregen niet opvolgt. Er zijn plannen om de handhaving verder te versterken en verbeteren. Betrapt de Belastingdienst je op een verkapt dienstverband tussen jou en een zelfstandige? Dan kun je correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en eventueel een boete krijgen. Die boete loopt op tot 100% van het bedrag aan loonheffingen en premies die je niet hebt afgedragen en valt nog hoger uit als je met opzet handelde.

Key takeaways

• Een verkapt dienstverband of schijnzelfstandigheid is een situatie waarin iemand als zzp’er werkt, maar eigenlijk gezien moet worden als werknemer.
• Dit mag niet, omdat je zo als organisatie verschillende arbeidsrechtelijke verplichtingen omzeilt die normaal gelden voor werknemers.
• Opdrachtgevers en zelfstandigen zijn samen verantwoordelijk voor een eventueel verkapt dienstverband of schijnzelfstandigheid. Om een verkapt dienstverband te voorkomen kun je een modelovereenkomst voor zzp’ers invullen.
• Je kunt correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en eventueel een boete krijgen als de Belastingdienst ontdekt dat je de regels overtreedt.